Rapport toeslagenaffaire niet mals: ‘Ik heb nog steeds flashbacks’

ACHTERHOEK - Meer dan 4000 gezinnen zijn ten onrechte als fraudeur bestempeld in Gelderland tijdens de toeslagenaffaire. Onschuldige ouders, zoals Kristel de Waal, moesten duizenden euro's terugbetalen en belandden in de schulden. Hoe kon het zo misgaan? Dat heeft de parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid onderzocht. Maandagmiddag bracht de commissie het eindverslag uit.

Ouders met kinderen moesten opeens tienduizenden euro's terugbetalen en kregen soms zelfs boetes. Ze konden niet meer op vakantie, verloren hun bedrijf of raakten in de schulden. De Belastingdienst pakte tussen 2013 en 2019 duizenden onschuldige mensen aan op verdenking van fraude met kinderopvangtoeslag.

150.000 euro terugbetalen

Kristel de Waal uit Westendorp belandde ook in die nachtmerrie. Zij moest opeens 150.000 euro terugbetalen aan de Belastingdienst. Het koeriersbedrijf dat ze met haar man runde, ging failliet.

'Levens van mensen vermorzeld'

"Door overheidsfalen zijn levens van mensen vermorzeld en dat kan morgen weer gebeuren." Daarvoor waarschuwt de parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid die vorig jaar zo'n veertig (oud-)politici, ambtenaren, slachtoffers en andere betrokkenen verhoorde. Mensen die een foutje maakten, kregen het stempel fraudeur.

Grondrechten van mensen zijn geschonden en de rechtstaat is terzijde geschoven. "De overheid is zich op gaan stellen als tegenstander van burgers. Daardoor zijn levens van mensen in de vernieling geraakt", aldus de commissie.

'Moet het gevecht aangaan'

Inmiddels heeft Kristel na lang steggelen enige compensatie gekregen voor het verliezen van haar bedrijf. "Maar ook dat proces was gebaseerd op wantrouwen. We moesten bewijsstukken aanleveren, het gevecht aangaan." Ze kreeg niet het gedroomde bedrag, maar legde zich erbij neer. "We hadden geen zin in een nieuwe jarenlange strijd."

Kristel las het rapport maandagmiddag. "Als ik de aanbevelingen van de commissie lees, denk ik: er is nog veel werk aan de winkel. Kijk naar de afhandeling van de affaire: ook toen werd er aan ons getwijfeld, moesten wij onze onschuld aantonen en was het knokken. Als ze willen dat de menselijkheid bij de overheid terugkeert, vraagt dat om een grote cultuurverandering. Maar hoe ga je een cultuur die in alle lagen op wantrouwen is gebaseerd, omkeren?"

Flashbacks en angst

Ondanks dat de grootste ellende door de compensatie en het eindrapport voor Kristel voorbij is, heeft ze nog steeds last van alles wat haar en haar gezin is overkomen. "Als de blauwe brief op de mat valt, denk ik: o god, wat nu weer? Dat zal nog wel even zo blijven."

Wanneer ze langs plekken rijdt waar de Belastingdienst en de politie regelmatig snelwegcontroles uitvoeren, krijgt Kristel flashbacks. "Daar hebben we ook ooit gestaan, denk ik dan. Toen werden onze auto's in beslag genomen. Je denkt aan hoe onterecht het toen allemaal was.