‘Jong eleerd is old edaone’, zo leren peuters plat praten

EIBERGEN - Steeds minder jonge mensen spreken de Achterhoekse streektaal. Hartstikke zonde, vinden ze bij het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers (ECAL). Om ook heel jonge kinderen spelenderwijs kennis te laten maken met het Achterhoekse dialect is er een nieuwe lespakket: 'Plat veur Potwottels'.

Het nieuwe lespakket werd gepresenteerd op het jaarlijkse streektaalsymposium wat geheel in het teken stond van streektaalonderwijs aan peuters. "Als je wilt dat mensen het Achterhoekse dialect nog spreken, dan moet je jong beginnen, bij de zogenoemde 'potwottels' ", zegt Marije Stomps van het ECAL. "Thuis wordt er niet meer zoveel 'plat geproat' en dat is eigenlijk heel jammer."

Daarom is er een nieuw lespakket ontwikkeld speciaal voor kinderdagverblijven en kinderen in groep 1/2 van de basisschool. "We hebben een dobbelsteen met plaatjes gemaakt en één van de woorden is bijvoorbeeld 'kooflats'. Dat is een koeienvlaai. Die woorden komen ook weer terug in de boekjes, vertelplaat en liedjes die horen bij het lespakket", vertelt Stomps.

Onderzoek in Limburg

Op basisscholen, peuterspeelzalen en kinderdagverblijven wordt bijna geen Achterhoeks gepraat met kinderen. "Het dialect wordt er soms zelfs uitgeslagen op scholen", zegt een aanwezige in de zaal tijdens het symposium.

Marie Rickert deed onderzoek naar hoe kinderen en leraren het Limburgse dialect spreken in de kinderopvang en onderwijs in Limburg. "Bij alle interacties tussen kinderen en leraren, zoals troosten of een opmerking met humor vinden plaats in het Limburgs", zegt Rickert. "Maar bij liedjes of educatie wordt overgeschakeld naar het Nederlands."

Opruimliedje

Daar moet het Achterhoekse lespakket 'Plat veur potwottels' verandering in brengen. "In het lespakket zitten ook dialectliedjes, geschreven door Karin Hukker, die je kunt gebruiken in de klas", zegt Stomps. "Bijvoorbeeld een opruimliedje die je als leerkracht met de kinderen kan zingen als teken dat iedereen moet gaan opruimen.

Hop hop hop, ruum de spullen now moar op. Ik zee in het huukske doar nog wat stoan. Klasse werk good gedoan.

'Dialect is niet belachelijk'

"Muziek kan de grote verbindende factor zijn", zegt drummer Han Mali van de Achterhoekse band Boh Foi Toch, maar zelf ook werkzaam in de kinderopvang. "Dialect wordt ook wel eens 'belachelijk' genoemd en dat wil je graag wegnemen."

Mali ziet dat de muziek van Boh Foi Toch juist weer in de lift zit en steeds populairder lijkt te worden. "In keten en op piratenzenders wordt onze muziek weer vaker gedraaid. Dat is echt bijzonder om te zien", zegt Mali.

Dialectlessen op lerarenopleiding

Bohdi Oonk werkt als leerkracht in het basisonderwijs en deed onderzoek naar hoe het Achterhoekse dialect een plek kan krijgen in het onderwijs. "Ik kan zelf bijvoorbeeld goed Achterhoeks verstaan, maar vindt het lastig om te spreken. Dat maakt het voor leerkrachten ook lastig om het toe te passen."

Oonk vindt dat het onderwijs meer oog voor het dialect kan hebben. "Je moet eigenlijk al beginnen op de leerkrachtenopleiding (Pabo), waarbij studenten het Achterhoekse dialect leren en dit meenemen naar de klas", zegt Oonk. Daar kunnen nog stappen in worden gezet."

Kijk hier naar wat de muziek van Boh Foi Toch voor de Achterhoek heeft betekend