Bieb-workshops AI waren maanden van te voren volgeboekt: ‘er bestaat eigenlijk geen andere plek waar je terecht kan’

LICHTENVOORDE/WINTERSWIJK - Nederlandse bibliotheken richten steeds meer 'loketten' in, waar 'seniore' mensen met minder digitale vaardigheden en waar jeugdigen terecht kunnen om zich digitaal weerbaarder te maken op het internet. De behoefte is groot, bleek afgelopen week. De workshop kunstmatige intelligentie 'AI' ofwel 'Artificial Intelligence', was maanden tevoren volgeboekt. Ze worden gegeven in de bibliotheken in Winterswijk en Lichtenvoorde. Senioren willen aangehaakt blijven. Jeugdigen vallen eerder in de val van slimme dienstenaanbieders. De achterafbetaaldiensten Klarna en Riverty domineerden vorige week het nieuws omdat ondanks het verbod op kredietverlening onder de achttien jaar, jongeren er toch gebruik van kunnen maken. De dienst leggen de aansprakelijkheid neer bij onoplettende ouders.

Het is zaterdagochtend en de deelnemers druppelen binnen in de cursusruimte van de Winterswijkse bibliotheek. Het zijn hoofdzakelijk senioren (55+) die op de cursus Chat GPT zijn afgekomen. Het is de eerste workshop uit een in drieën opgeknipte cursus AI. De smarttelefoon en tablets mogen de deelnemers nog even wegstoppen want eerst is er de algemene informatie. Daarna gaat het over een goede prompt schrijven voor Chat GPT. Dit is een goede aanwijzing waarop Chat GPT eerst data bijeen verzameld en daarop een voorspelling doet voor het resultaat. Die klopt dus niet altijd, maar het kan je wel heel op weg helpen of juist op het verkeerde been brengen.

Workshop 'AI' is voor senioren en 'digitale identiteit' is voor jongeren meest populair

De AI workshop was omm die twee redenen in een mum van tijd volgeboekt. De bibliotheek had onlangs nog een workshop digitaal, online bankieren gegeven en een workshop 'digitale criminaliteit' waar ook veel senioren op afkwamen, maar de inschrijvingen voor AI verliepen heel erg snel.
Senioren zijn over het algemeen minder digi-vaardig. Daarentegen kampen jongeren met digitale weerbaarheid. De workshops over privacy en digitale indentiteit 'wie ben jij op het internet' waren vanwege de belangstelling ook binnen de kortste keren volgeboekt.

Privacy versus toegang houden op informatie

"Er bestaat eigenlijk geen andere plek waar je terecht kan", ervaart cursusleider Lieke Ruesink dagelijks. Er komen ouders met vragen over hoe ze hun kinderen kunnen beschermen. Of ze er goed aan doen hun kinderen af te schermen en of hun kinderen dan niet uitgesloten worden voor belangrijke informatie. Ze noemt het als voorbeeld in wat ze signaleert. Lieke is werkzaam bij de bibliotheken in de oost-Achterhoek en zij is de digitale bibliothecaris, een informatiespecialist in digitale vaardigheden. Sinds corona is het noodzakelijk geworden mee te gaan in de digitale ontwikkelingen. De digitale zorg -apotheek.nl of thuiszorg.nl- of de digitale overheid verstrekt belangrijke informatie. En je hebt een DigiD nodig om toegang te verkrijgen tot informatie, de informatie te vinden én om gebruik te maken van online diensten van deze organisaties. Banken zijn opgehouden fysieke vestigingen open te houden en leveren hun diensten digitaal. Op de smartphone is extern menselijk brein geworden waarmee van alles mogelijk wordt.

Angst en veiligheid

"AI houdt mensen bezig. In het nieuws heerst discussie over de reclamespot van Aldi, die door Chat-GPT wordt gemaakt, ten koste van stemacteurs. In Hollywood legden acteurs het werk neer omdat AI aan de haal zou gaan met hun portretrechten.
Lieke Ruesink merkt dat van de mensen al wel digitale vaardigheden hebben, maar sommigen het toch lastig vinden zich aan te melden voor een app of mee te gaan in het aanbod wat ze krijgen. "De meesten ervaren een bepaalde angst voor de gevolgen van het gebruik van Chat GPT of dat kunstmatige intelligentie hun werk gaat overnemen. Er heerst ook angst over dat ontwikkelingen heel snel gaan en dat we de grip erop verliezen. Dat doet ook iets met je zelfstandigheid. Ze moeten het aan hun kinderen vragen."

Een van de deelnemers is Walter: "Angst? Een beetje wel. Ik werk voor mensen in de dagbesteding. Daar zit het probleem van kunstmatige intelligentie die het werk overnemen nog niet. Maar bij een notaris bijvoorbeeld wel. Dat wordt moeilijk inschatten met wie je te doen krijgt."

Ruesink legt ook dat uit tijdens de cursus. Je dient je goed te beraden. Studenten maken er gebruik van voor hun examenopdrachten. Bedrijven kunnen dat doen voor hun jaarverslag aan de KVK, maar de ingegeven (bedrijfs)gegeven worden opnieuwe verzameld voor een prompt van iemand anders. "Ik wil deelnemers aan de cursus een stuk bewustzijn van digitale veiligheid meegeven. Een gratis account bij ChatGPT kun je aanmaken, maar je dient je er altijd bewust te zijn dat gratis nooit zomaar 'gratis' is. Je betaalt met je data. Dus je kunt het wel gebruiken, maar je moet wel voorzichtig zijn met welke persoonlijke gegevens je in je vraag zet."

Een deelnemer glundert bij wat je met Chat-GPT allemaal kan. "Wow, dat wat je allemaal met AI kan en daarmee kan experimenteren." Er zal die ochtend geëxperimenteerd worden. Onder meer recepten maken in het Achterhoeks of welke toeristische attracties mensen in het Achterhoekse Groenlo het meest bezoeken. Dat zijn niet 'de kastelen' zoals Chat GPT wel meent. Een foutje in de geschreven prompt of omdat Chat GPT veel data over toerisme in Frankrijk had verzameld? Je kan er niet altijd vanuit gaan dat het antwoord goed is, maakt Ruesink duidelijk tijdens de cursus.