Achterhoekse plattelander terughoudend wanneer drugscriminaliteit speelt: “dit beurscongres tegen verloedering is nodig, vertrouwen in de overheid is nihil”

HEELWEG - De vondsten van vaten drugsafval en verschroeide plekken in bermen in een tijdsbestek van twee weken in Vragender, Winterswijk, Aalten en Varsseveld, vraagt om meer paraatheid van ook plattelandsbewoners. Het betekent onherroepelijk dat druglabs in de buurt zitten. Autoriteiten vrezen dat door de uitkoop van boeren wegens stikstof en andere grote veranderingen waarvoor de Achterhoekse plattelander voor staat, een kwetsbare streek geeft waar netwerken van criminelen vat op krijgen. Zeker bij het vraagstuk wat er met de leegstaande schuren moet gaan gebeuren?

“De criminelen staan echt aan de voordeur, het gevaar is dichterbij dan je denkt”, waarschuwt Anton Jansen van PVO bij de opening van het congres donderdag 25 mei bij De Radstake in Heelweg. Daar waren beleidmakers van gemeenten, mensen van opsporingsdiensten, boeren en ondernemers uit het buitengebied bijeen om zoals Jansen het omschrijft ‘andere denkrichtingen op te halen’. Er waren workshops en een beurs waar bezoekers met vragen, ideeën en plannen met hun gemeente konden praten. Er was aansluitend een beurs met ideeën voor nieuwe verdienmodellen, circulair boeren, met de stikstofkraker en stro en hennep verbouwen voor isolatie in de bouw en tegelijkertijd CO2 te binden om zo te laten zien dat boeren helpen bij het klimaat vraagstuk. Tot 23.00 uur ’s avonds was de beurs te bezoeken zodat agrariërs en andere buitengebiedbewoners alle gelegenheid hadden de instanties te benaderen over de dillema’s waar ze voor staan en de mogelijkheden te onderzoeken. “We dienen samen het buitengebied levend te houden, meer samen te werken, zodat we een leefbaar, goed en vitale streek houden.”

Boeren staan voor grote opgaves

De oproep klinkt algemeen en vanzelfsprekend, ‘dat hebben we vaker gehoord’. De bedoeling van de beurs was donderdag allerminst een waarschuwend vingertje opheffen van ‘pas op’ en ‘niet doen!’. Wat organisator PVO (Platform Veilig Ondernemen) met de opzet van een beurscongres wil bereiken is in de gezamenlijkheid te werken aan toekomstgerichte erven. Met name boeren en mensen die met leegkomende agrarische bebouwing zitten, is het doel ze toekomstperspectieven aan te reiken en daarmee ook gesprekken op gang te brengen. Zij staan voor de grootste opgave betreffende stikstof, klimaat en leefbaarheid en hoeven er beslist niet alleen voor te staan. “Heb je een idee met wat je wil voor het buitengebied, ga met de gemeente om tafel. Daar zitten de beleidsmakers en willen zij goed beleid maken, dienen zij te kennen wat er leeft is in het gebied”, is de oproep van Koen Nieuwenhuis van Ruimtevitaal Regisseurs de andere organisator van dit beurscongres.

Zwijgzame houding richting 'afwezige' overheid

En daar zit de grootste maatschappelijke blokkade die PVO, RuimteVitaal met de deelnemende Achterhoekse gemeenten vandaag wil doorbreken. De verwachtingen van de beurs zijn daarom ook hoog gespannen. Het is de eerste keer dat een beurs georganiseerd wordt om netwerken te formeren voor een actief platteland en met z’n allen tegen ondermijning en criminaliteit. Daar liggen meerdere redenen dan behalve het oprollen van drugslabs aan ten grondslag. De uitslag van de provinciale verkiezingen zit ook hier merkbaar vers in het geheugen, een opstand van het platteland dat zich al heel lang niet gehoord voelt. Daar komt bij een zwijgzame houding van bewoners richting de ‘ongeloofwaardige en afwezige overheid’. Daarnaast speelt ook het capaciteitstekort bij de politie waar de agent moeilijk te bereiken is. Dan is de gedachte al gauw van ‘laat maar zitten’.
In Vragender zijn mensen veel voorzichtiger geworden na de vondst van de cocaïnewasserij en de vaten drugsafval. Er waren in het dorp bij een boer ook nachtelijke bezoeken van dierenextremisten in de stallen. Niemand wil betrokken raken en is de bereidheid iets te melden wanneer zij iets ‘geks’ zien is moeilijker te doen wanneer zij onvoldoende kunnen rekenen op bescherming van de politie. ‘Want je weet het nooit met die lui, je weet nooit wat je oprakelt’.

Koppelkansen: je hebt elkaar nodig

Daarnaast voelen boeren weinig erkenning wanneer zij met innovatieve oplossingen komen om leegstaande schuren of de stikstofproblematiek, energietransitie willen aanpakken. Dat gevoel wordt versterkt, wanneer zij bij de gemeente horen ‘dat kan niet, omdat de provincie nog niet zover is met beleid’. Op de beurs bij De Radstake wil de organisatie die welwillendheid van boeren als ‘koppelkans’ aangrijpen om de strijd aan te gaan tegen verloedering van het platteland wat de voedingsbodem is voor allerhande criminaliteit, zoals Koen Nieuwenhuis van Ruimtevitaal Regisseurs het verwoordt. “We moeten samen met de mensen in het gebied zien dat we de erven weer op orde krijgen en het vertrouwen van de gemeente hebben zodat boeren en particulieren met opstallen aandeel kunnen hebben in nieuwe ontwikkelingen voor het buitengebied. Vaak moet er wat tegenover staan om het te doen. Heel veel kan er niet, maar heel veel kan er toch wel.” Voor Nieuwenhuis is de dag geslaagd, wanneer er nieuwe netwerken ontstaan tussen gemeenten, de ondernemers en inwoners in het buitengebied en de bedrijven of organisaties die daar dienstbaar aan kunnen bijdragen. “Je hebt elkaar voor een vitaal platteland gewoon nodig.”

Kenniseilandjes verbinden

Anouk de Valois van PVO staat op de beurs met vaten waarin je hennep, aceton, wasverzachter en XTC kan ruiken. Het hoort bij de informatie over hoe drugslabs te herkennen zijn en vormt een onderdeel voor het verhogen van de weerbaarheid van bewoners in het buitengebied: “We moeten verbinden”, zegt ze, “en op allerlei eilandjes is er heel veel kennis aanwezig en als je die met elkaar kan verbinden, kunnen we heel wat aan. Help mekaar zodat het voor criminelen minder interessant is. We maken de mensen vandaag hierop alert en daar horen ook de overheden bij. Ook zij mogen naar de ‘Ja, mits-stand te gaan waarmee je ondernemers perspectief biedt. Dit is echt nodig, want het vertrouwen in de overheid is nihil.”

Voor de organisatie is deze beurs geslaagd wanneer mensen ‘hier’ iets ophalen waarmee zij verder kunnen. “Rond criminaliteit, lege schuren en daar bovenop de stikstof klinkt alles negatief, maar we hopen dat mensen na hun bezoek met een positieve gedachte naar huis zijn gegaan.”