– Er ontstaat steeds meer drugscriminaliteit op het platteland. Meer dan de helft van de boeren ziet het als een groeiend probleem en een kwart van hen is zelf getuige geweest van drugscriminaliteit. Volgens LTO-vertrouwenspersoon Gaby de Ruiter zien we op dit moment slechts het topje van de ijsberg.
Arrestatie in Achter-Drempt – Foto: Omroep Gelderland
“Ik vind het zorgelijk”, zegt De Ruiter. Wat productielocaties betreft is Gelderland sinds 2018 een van de koplopers. “Ik denk dat we heel veel niet in beeld hebben.”
“Kijk, er zijn in 2023 op landelijk niveau 151 drugslabs opgerold”, zegt ze. “Maar de politie denkt aan de hand van alle drugsdumpingen en informatie waarmee ze niet direct een onderzoek konden starten, dat dit maar een derde is van alle drugslabs die er in Nederland zijn. Er zijn provincies die er wel iets meer met kop en schouders bovenuit steken, zoals Gelderland.”
Groeiend probleem
Boerenbelangenorganisatie LTO Noord zocht uit hoe boeren in Gelderland die criminaliteit ervaren. In Gelderland ervaart meer dan de helft van de boeren die lid zijn van LTO Noord drugscriminaliteit als een groeiend probleem. Cijfers van Meld Misdaad Anoniem laten zien dat die organisatie in de eerste acht maanden van 2024 een recordaantal tips ontving over de productie van synthetische drugs. En een kwart van de Gelderse boeren is zelf getuige geweest van drugscriminaliteit in het buitengebied.
“Daar schrik ik wel van”, reageert hoofdofficier Marthyne Kunst van het Openbaar Ministerie Oost-Nederland. “Daarom is het denk ik ook heel goed dat LTO zelf vertrouwenspersonen heeft waar boeren te rade kunnen.”
Weinig vertrouwen in overheid
Gaby de Ruiter is zo’n vertrouwenspersoon. “Er is weinig vertrouwen in de overheid”, zegt ze. Ook zij moet echt bouwen aan vertrouwen, maar heeft al veel boeren kunnen helpen. “Ik geef ook veel voorlichting, zodat de meldingsbereidheid toch omhoog gaat. Ook al ben je zelf niet slachtoffer, maar misschien wel iemand in jouw omgeving die klem zit. Dan is het niet verlinken, maar red je misschien wel jouw buurtgenoot uit de handen van een crimineel. Er speelt angst voor wraak, maar ook schaamte bij.”
“En ik ben natuurlijk geen politieorganisatie, dus ik kan dat niet in mijn eentje oplossen. Maar ik heb wel een groot netwerk en ik weet hoe de lijntjes lopen.” Ze benadrukt dat ze zeer zorgvuldig omgaat met alle informatie. “Ik behandel alles in vertrouwen en zal nooit zonder toestemming naar de politie gaan of een melding doen bij Meld Misdaad Anoniem. Alles gaat in overleg.”
Meer lege schuren
Sommigen boeren zitten zo klem in het drugsmilieu, dat ze de politie simpelweg niet durven te bellen en uit pure wanhoop contact opnemen met Gaby. Soms lokt het grote geld, soms heeft de boer werkelijk geen idee wat hij in huis haalt. “En er zijn steeds meer stoppers, dus steeds meer lege schuren en stallen die leeg komen. Ja, dat is natuurlijk ideaal voor de criminelen.”
De Achterhoekse boerin en LTO-bestuurder Karolien Hupkes en haar man hebben ook wel meegemaakt dat types bij hen het erf in Didam opkwamen die ze niet vertrouwden. Net als gedeputeerde Harold Zoet, die als paardenboer ook al eens iemand op het erf had die tegen forse betaling wiet wilden laten drogen in een schuur van Zoet.
Vreemd onderbuikgevoel
“Ik zei: dat gaan we niet doen“, herinnert de gedeputeerde zich. “Ik had gaandeweg het gesprek een beetje een vreemd onderbuikgevoel. Dus ik ben door gaan vragen. En deze meneer werd in dit geval ook heel open naar mij toe en die ging het ook gewoon vertellen. Ik denk dat dat in heel veel van die gevallen gewoon niet gebeurt.”
“Met dat hij het vertelde, bood hij ook nog eens een keer extra de prijs voor de huur. Dus ja, ze proberen het heel verleidelijk te maken. En als je in een slechte financiële situatie zit, kun je daar ook heel kwetsbaar voor zijn. Ga niet met iedereen in zee, let op wat je doet en wees voorzichtig.”
Probleem wordt niet kleiner
Volgens boerin Hupkes is de drugcriminaliteit op het platteland een onderschat probleem. “Erg onderschat, denk ik. Door iedereen: je omgeving, de boeren zelf, de overheid.” Met de groei aan leegstaande schuren vermoedt ze dat het probleem niet kleiner gaat worden.
De criminelen hebben geld en er worden echt grote bedragen geboden, van 10.000 tot 40.000 euro euro per maand. Vertrouwenspersoon De Ruiter waarschuwt voor de verleiding om zo bijvoorbeeld uit de schulden te komen.
Bedreigingen
“Zo werkt het niet. Uit de praktijk weet ik dat ze misschien één of twee maanden betalen. Daarna volgen er bedreigingen of erger. En dan kan de boer fluiten naar zijn geld. En ja, die crimineel krijg je niet meer van je erf af.”
Anderen worden er ingeluisd met een mooi verhaal: dat ze opslag nodig hebben of aan een auto willen klussen. En dat staat er bijvoorbeeld ineens wiet in je schuur. “Of er worden in de nachtelijke uren containers naar binnen gereden waar dan een drugslab in zit.”
Niet veilig
De impact van de drugscriminaliteit op boerengezinnen is gigantisch. “Gewoon het gevoel van niet veilig zijn op je eigen bedrijf, dat is heel naar”, zegt Hupkes.
Meer aandacht voor drugscriminaliteit maakt dat criminelen steeds slimmer te werk moeten gaan. Boeren worden ook al benaderd via hun eigen netwerk, in plaats van rechtstreeks door de crimineel.
Wantrouwen
“En dat zijn niet gelijk je buren of je goede vrienden, maar wel mensen in je omgeving van wie je verwacht dat ze veilig zijn. En die vragen dan: mag ik bij jou iets in de schuur zetten? Niet wetende dat zij aan de achterkant een crimineel bij jou binnenhalen.”
Dan maakt het wantrouwen zich van de boer meester. “Dat is heel afschuwelijk. Je wil eigenlijk helemaal niet zo wantrouwig, naar mensen zijn natuurlijk.”
Recordaantal drugslabs in Gelders buitengebied: OM wil meer geld
Geschreven door Rob Haverkamp
Mail ons!
Heb jij een tip of opmerking? Mail naar de redactie: redactie@leuk.fm