De belangrijkste vragen over de eikenprocessierups

Achterhoek - Gelderland is in de ban van overlast door de eikenprocessierups. Kijkers en luisteraars van Omroep Gelderland konden vrijdag hun vraag stellen aan bioloog Arnold van Vliet van de Wageningen Universiteit. Dit waren de vragen én de antwoorden:

Hoe gevaarlijk zijn de rupsen?
'De rups zorgt voor jeuk, last van de ogen en allergische reacties. Er zit namelijk een gifstof in de haartjes waar je een allergie tegen kan ontwikkelen. In enkele gevallen kan dat hele heftige en zelfs levensbedreigende reacties veroorzaken. Het zijn overigens niet de zichtbare haren op de rups die voor problemen zorgen. De rups heeft zo'n 700.000 microscopische haartjes die je haast niet ziet, maar die wel voor alle problemen zorgen.'

Wat kunnen we er zelf aan doen?
'Eigenlijk heel weinig. De haartjes verspreiden zich door de wind en kunnen overal terechtkomen. De nesten moeten weggehaald worden, maar dat moet je overlaten aan specialisten. Wegbranden is eigenlijk geen optie, want vuur is niet heet genoeg om het gif in de haartjes af te breken. Je kan de nesten wel inspuiten met lijmspray, zodat de haartjes aan elkaar blijven plakken en later door specialisten kunnen worden verwijderd.'

Wat moet je doen bij irritatie?
'De jeuk moet vanzelf overgaan, maar als je veel last blijft ondervinden is de huisarts diegene die ernaar kan kijken. Hetzelfde geldt voor pijn aan de ogen. Je moet dan niet gaan wrijven, maar proberen schoon te spoelen en contact zoeken met de huisarts. Jeukplekken kan je kort afplakken met plakband, om zo de microscopische haartjes weg te halen. Dat kan even pijn doen, want ook lichaamsharen trek je dan weg.'

Hoe lang blijven we er nog last van houden?
'De rupsen verpoppen binnen enkele weken. Mogelijk vliegen de eerste vlinders over twee weken al uit. Maar de nesten blijven bomvol met brandhaartjes zitten. Bij harde wind of als de nesten naar beneden vallen, kunnen de haartjes zich weer verspreiden. De gifstof blijft lang actief, we weten eigenlijk nog niet precies hoe lang. Dat betekent dat de ellende voorlopig nog niet voorbij is. Sterker nog, we komen er nooit vanaf. We moeten ermee leren omgaan en landelijk in actie komen om de overlast in de toekomst te beperken.'

Waarom zijn er nu ineens zoveel rupsen?
'Dat heeft vooral te maken met het warme weer. De afgelopen jaren zagen we al een toename, maar dit jaar is het verdrievoudigd. Dat is een enorme toename, die we zelfs in het kenniscentrum niet hadden voorzien. We hebben het eigenlijk onderschat. De droogte in combinatie met hoge temperaturen maakt Nederland zeer geschikt voor de vlinder, die de eitjes legt waaruit de eikenprocessierupsen komen. De vlinders kunnen zich bij minder weer in de grond verstoppen en komen pas weer boven als het weer ze bevalt. Ze kiezen op die manier hun eigen momenten om zich voort te planten, hele slimme dieren dus. Het zijn ook nachtvlinders, dus je ziet ze niet snel.'

Wat gebeurt er met haartjes in zwemwater?
'Als rupsen in het water vallen, overleven ze dat niet. Maar de haartjes blijven actief. Dat betekent dat mensen die gaan zwemmen in water in de buurt van nesten makkelijk irritatie kunnen oplopen. Het is erg belangrijk om na te gaan of er in de buurt van zwemwater eiken staan met nesten. Als dat het geval is, is de kans groot dat het water vol zit met brandhaartjes.'

Waar moet je op letten bij honden en andere huisdieren?
'Honden kunnen er zelfs meer last van hebben dan mensen. Baasjes moeten echt opletten waar ze hun dieren uitlaten en waar ze gaan wandelen. Als honden aan gevallen nesten ruiken of erin bijten, kan dat voor zeer nare verwondingen zorgen.'

Moeten we ramen en deuren dichthouden?
'Als vlakbij een of meerdere bomen met nesten staan, is dat zeer verstandig. De haartjes waaien makkelijk naar binnen, maar gaan niet zo makkelijk meer weg.' 

Door Omroep Gelderland