WINTERSWIJK – In Winterswijk zijn op zondag 9 november twintig Stolpersteine geplaatst ter nagedachtenis aan Joodse inwoners die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn vervolgd en vermoord. De struikelstenen werden gelegd bij negen adressen in onder meer de Molenstraat, Spoorstraat, Willinkstraat en Wooldstraat, voor de woningen waar de slachtoffers ooit woonden.
Stolpersteine. – Foto: Gemeente Winterswijk
De plechtigheid begon in de synagoge aan de Spoorstraat, het voormalige hart van de Joodse gemeenschap in Winterswijk. Voor de oorlog telde deze gemeenschap ongeveer 350 leden. Na de oorlog keerde minder dan tien procent van hen terug uit onderduik of concentratiekampen.
Waarnemend burgemeester Jetten benadrukte dat de vervolging niet ver weg plaatsvond, maar juist lokaal begon. “De vervolging begon niet pas in de kampen, maar hier in Winterswijk,” zei hij. Hij wees op de rol van verschillende instanties, waaronder de gemeente, politie en spoorwegen, bij de deportaties die in 1942 leidden tot transporten naar Westerbork en verder naar vernietigingskampen.
Willem Blom
Tijdens de ceremonie, die door circa tachtig mensen werd bijgewoond, werd ook stilgestaan bij het verhaal van Willem Blom, slager en eigenaar van de Geldersche Vleeshal. Hij stuurde in 1939 zijn gezin naar de Verenigde Staten, maar bleef zelf in Winterswijk. Hij overleed als enige van zijn gezin. De steenlegging werd bijgewoond door vele nazaten, afkomstig uit onder andere de VS, Engeland en Israël.
Namens de Joodse gemeente en de Stichting Winterswijkse Synagoge sprak Mirjam Schwarz over het blijvende verdriet en de sporen die de massamoord heeft achtergelaten bij de nabestaanden.
Elke steen een eigen verhaal
Bij elke steen vertelde Henk Vis het persoonlijke verhaal van de slachtoffers, onder wie de twaalfjarige Henry Donald Mogendorff, die in 1943 in Sobibor werd vermoord. Ook werden stenen gelegd voor onder anderen Hijman Hemelrijk, Frieda de Leeuw-Hony, Samuel Hamburger en verzetsstrijdster Helena Theodora Kuipers-Rietberg, beter bekend als ‘Tante Riek’, die in 1944 in Ravensbrück om het leven kwam.
2026 nieuwe reeks stenen
De plaatsing van de Stolpersteine is een initiatief van de gemeenteraad, naar aanleiding van onderzoek naar onteigeningen van Joods bezit tijdens de oorlogsjaren. In het voorjaar van 2026 volgt een nieuwe reeks plaatsingen in Winterswijk.
Geschreven door Sven Dimmendaal
Mail ons!
Heb jij een tip of opmerking? Mail naar de redactie: redactie@leuk.fm